Boşanma davası açıldığında, ortak hayat sona erse de, taraflar arasında ekonomik denge gözetilerek geçici önlemler alınması gerekebilir. Bu noktada, tedbir nafakası, dava süresince ekonomik olarak zor durumda olan eş lehine mahkeme kararıyla hükmedilebilecek geçici bir destek türüdür. Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi uyarınca düzenlenen tedbir nafakası, taraflar arasındaki dengeyi korumayı amaçlar. Bu yazıda, tedbir nafakasının ne olduğu, hangi şartlarla hükmedildiği ve nasıl sona erdiği açıklanacaktır.
1. Tedbir Nafakası Nedir?
Tedbir nafakası; boşanma veya ayrılık davası süresince, eşlerden biri diğerine geçici ekonomik destek sağlamak amacıyla mahkemenin kararlaştırdığı bir nafaka türüdür. Bu nafaka, boşanma kararı kesinleşene kadar devam eder.
2. Hangi Şartlarda Hükmedilir?
Mahkeme, tedbir nafakasını ancak şu şartlar oluştuğunda kararlaştırır:
- Boşanma veya ayrılık davası açılmış olmalıdır. Bu dava açılmadan tedbir nafakası talep edilemez.
- Nafaka isteyen eş ekonomik desteğe ihtiyaç duymalıdır. Hakim, kişinin gelirini, mal varlığını ve çalışma durumunu inceler.
- Nafaka yükümlüsü eşin ödeme gücü bulunmalıdır. Hakim, bu eşin gelir düzeyine, mal varlığına ve sosyal güvence durumuna bakar.
Mahkeme her boşanma davasında otomatik olarak nafakaya karar vermez. Her olayda tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını ayrı ayrı değerlendirir.
3. Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir?
Hakim, nafaka miktarını belirlerken aşağıdaki kriterleri dikkate alır:
- Nafaka talep eden eşin barınma, beslenme, sağlık, ulaşım gibi temel ihtiyaçları
- Nafaka ödeyecek eşin gelir ve mal varlığı
- Tarafların evlilik sürecindeki yaşam standartları
Mahkeme, Türk Medeni Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca hakkaniyeti gözeterek adil bir denge kurmaya çalışır.
4. Tedbir Nafakasının Süresi ve Sona Ermesi
Tedbir nafakası, boşanma davasının açıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar ve boşanma kararının kesinleştiği tarihe kadar devam eder. Ancak bazı durumlarda nafaka alacaklısının evlenmesi veya fiilen başka biriyle yaşaması, nafaka yükümlüsünün ekonomik olarak tamamen ödeme gücünü kaybetmesi, mahkemenin nafakanın kaldırılmasına karar vermesi ya da eşlerden birinin ölmesi hâlinde tedbir nafakası kendiliğinden sona erebilir. Bununla birlikte, boşanmanın kesinleşmesiyle birlikte tedbir nafakası sona erse de, bazı durumlarda mahkeme tarafından yoksulluk nafakasına çevrilmesine karar verilebilir.
5. Ne Kadar Sürer ve Hangi Hallerde Sona Erer?
Geçici Nafaka, dava açıldığı tarihten başlayarak boşanma kararının kesinleştiği tarihe kadar devam eder. Ancak bazı durumlarda mahkeme kararıyla ya da kendiliğinden sona erebilir:
- Nafaka alacaklısının evlenmesi veya bir başkasıyla fiilen birlikte yaşaması
- Nafaka yükümlüsünün ödeme gücünü yitirmesi
- Mahkeme tarafından nafakanın kaldırılması
- Eşlerden birinin ölümü
Boşanma kararından sonra gerekli şartlar oluşmuşsa yoksulluk nafakasına dönüşebilir.
6. Tedbir ve Yoksulluk Nafakası Arasındaki Fark
Tedbir nafakası, dava süresince geçici olarak hükmedilir.
Yoksulluk nafakası ise, boşanma sonrası mali desteğe ihtiyaç duyan eş lehine sürekli olarak verilir.
Tedbir nafakasında kusur durumu dikkate alınmazken, yoksulluk nafakası talep eden eşin, diğer eşe göre daha az kusurlu olması gerekir.
7. Başvuru Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tedbir nafakası talebi, dava dilekçesiyle birlikte veya ayrı bir dilekçeyle talep edilebilir. Talebin gerekçeli, belgelerle desteklenmiş ve usule uygun olarak hazırlanması gerekir. Aksi hâlde, talep reddedilebilir veya eksik nafakaya hükmedilebilir.
Ayrıca, Avukatlık Kanunu gereği, hukuki danışmanlık ve yargı önünde temsil yalnızca avukatlar tarafından yapılabilir. Bu nedenle, sürecin sağlıklı yürütülmesi adına hukuki destek alınması, hak kayıplarını önlemek açısından büyük önem taşır.
